Τα περισσότερα παιδιά αντιδρούν συναισθηματικά στους βαθμούς που παίρνουν, είτε με έναν υπέρμετρο ενθουσιασμό που συνοδεύει ένα 19 ή με δυσανάλογη απογοήτευση ενός 12.

Όταν η Ιωάννα, μία μαθήτρια της Στ’ Δημοτικού, πήρε έναν χαμηλό βαθμό στο διαγώνισμα των γαλλικών, δεν ένιωσε μόνο ντροπιασμένη -«επειδή δεν είχα ξαναπάρει τόσο χαμηλό βαθμό»- αλλά και άχρηστη… «Δεν ένιωθα καλά με τον εαυτό μου», είπε.

Ποια είναι η πιο τυπική αντίδραση των εφήβων στους βαθμούς και ιδιαίτερα στους χαμηλούς;
Ο φόβος!
«Αγχωνόμαστε τόσο πολύ με τους βαθμούς! Σε κάθε αποτυχία, η πρώτη μας σκέψη είναι η αντίδραση των γονιών μας.» είπε η Ιωάννα.

Συναισθήματα και Μάθηση

Το πρόβλημα με αυτές τις ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις για τους βαθμούς είναι πως η γνωστική κατάκτηση συνδέεται στενά με τη βαθμολόγηση, λέει η Mary Helen Immordino Yang, αναπληρώτρια καθηγήτρια της εκπαίδευσης, της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. Τα δυνατά συναισθήματα γύρω από τους βαθμούς πνίγουν το έμφυτο ενδιαφέρον των παιδιών για κάθε γνωστικό αντικείμενο, για κάθε τι καινούριο.

«Είτε ο βαθμός είναι καλός είτε είναι κακός, αποσπάς τον μαθητή από το να επικεντρωθεί στο εγγενές ενδιαφέρον του θέματος και συνδέεις την μαθησιακή εμπειρία του με τους βαθμούς» εξηγεί η Immordino Yang. Υπό τέτοιες συνθήκες, το αυθεντικό ενδιαφέρον για αυτή καθαυτή τη μάθηση μαραίνεται. «Οι βαθμοί μπορεί να δώσουν ώθηση στην προσπάθεια και μπορεί να είναι πραγματικά ικανοποιητικοί», λέει. «Αλλά το πρόβλημα είναι όταν τα συναισθήματα γύρω από τους βαθμούς, πνίγουν τα συναισθήματα γύρω από το καινούριο γνωστικό αντικείμενο».  

Παλιότερα τα συναισθήματα θεωρούνταν εμπόδιο στη σκέψη, πλέον έχει αποδειχθεί ότι είναι αλληλένδετα με ποικίλες γνωστικές διαδικασίες. Στο βιβλίο “Emotions, Learning, and the Brain”, η Immordino Yang γράφει πως ένας καλύτερος τρόπος για να αναλογιστούμε τη βασική σημασία των συναισθημάτων σε συνάρτηση με τη διαδικασία της μάθησης είναι ο εξής: «Σκεφτόμαστε μόνο για πράγματα για τα οποία νοιαζόμαστε». Όταν τα παιδιά νοιάζονται κυρίως για τους βαθμούς, αφιερώνουν τις περισσότερες πνευματικές δυνάμεις τους στην αξιολόγηση παρά στο αληθινό περιεχόμενο.

Εκπαιδευτικοί και βαθμοί

Η Starr Sackstein, μία βετεράνος εκπαιδευτικός και συγγραφέας, συνειδητοποίησε πως άρχισε να χρησιμοποιεί τους βαθμούς ως ένα εργαλείο για να ελέγχει τους μαθητές της. Για παράδειγμα, για κάθε εργασία που ερχόταν μετά την τελική ημερομηνία παράδοσης, αφαιρούσε 5 βαθμούς. Άρχισε όμως να αναθεωρεί όταν παρατήρησε τους μαθητές της, οι οποίοι όταν τους έδινε τα διορθωμένα τεστ να γυρίζουν στη πίσω μεριά του γραπτού, χωρίς να κοιτούν τις παρατηρήσει της και να εστιάζουν στα λάθη τους, μόνο και μόνο για να δουν τον βαθμό τους. Η Sackstein συνειδητοποίησε  πόσο ισχυροί μπορεί να είναι οι βαθμοί στους μαθητές.

Η Sackstein είναι μέρος ενός κινήματος εκπαιδευτικών που αντικαθιστούν τους βαθμούς με πιο διαφοροποιημένα είδη αξιολόγησης των μαθητών. Παρακινούμενοι από παιδαγωγούς, όπως ο Alfie Kohn και ο Mark Barnes, οι οποίοι απορρίπτουν τους βαθμούς ως παραπλανητικούς και απλουστευτικούς, αυτοί οι εκπαιδευτικοί διδάσκουν και αξιολογούν τους μαθητές τους χρησιμοποιώντας εργασίες, ατομικές συναντήσεις και άλλες μορφές ποιοτικής ανατροφοδότησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Sackstein απέρριψε εξ ολοκλήρου κάθε ποσοτική αξιολόγηση «Εφόσον μπορούμε πολύ εύκολα να έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες, η απομνημόνευση πληροφορίων δεν πρόκειται για μία δεξιότητα που έχουμε ανάγκη να τεστάρουμε» και προσκάλεσε τους μαθητές να θέσουν οι ίδιοι τους στόχους τους και τα κριτήριά τους. Έπειτα, η Sackstein χρησιμοποίησε οτιδήποτε οι μαθητές έκαναν μέσα στην τάξη για να τους ελέγξει σε σχέση με τους δικούς τους στόχους. «Κάνω διαφορετικού είδους συναντήσεις με τους μαθητές. Έχω προφορικά projects, κανονίζω συναντήσεις με τα παιδιά» εξηγεί η Sackstein αναφορικά με την πολλαπλότητα των τρόπων με τους οποίους εργάζεται με τους μαθητές. «Δεν προσδιορίζω τι έχουν ανάγκη. Αυτοί το κάνουν. Εγώ είμαι απλώς ένας παρατηρητής που δίνει ανατροφοδότηση» λέει. Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν στις μεθόδους της, επειδή οι αξιολογήσεις είναι πιο προσωπικές και η ίδια τους προσφέρει άφθονες ευκαιρίες για να εκφράσουν τον εαυτό τους.

«Οι βαθμοί έχουν την ικανότητα να κάνουν τα παιδιά να νιώσουν χαζά ή έξυπνα και αυτό είναι μία τεράστια δύναμη» λέει. «Οι εκπαιδευτικοί είναι άνθρωποι, προσθέτει, και θα αντιδράσουν συναισθηματικά και μερικές φορές αυθαίρετα σε διαφορετικά παιδιά και σε διαφορετικούς τρόπους εργασίας». Όταν οι μαθητές προσδιορίζουν τον εαυτό τους θετικά ή αρνητικά από αυτές τις κρίσεις, παραχωρούν τον έλεγχο γύρω από την ευημερία τους σε κάποιον άλλο -τον εκπαιδευτικό- ο οποίος μπορεί να μην τους καταλαβαίνει.

«Εμείς ως εκπαιδευτικοί πρέπει να εστιάζουμε στα παιδιά που έχουμε μπροστά μας», λέει η Sackstein. «Η μάθησή τους είναι το μόνο που έχει σημασία».

Εγγραφείτε στο brainy και προσεγγίστε με διαφορετική ματιά τον κόσμο των παιδιών, μέσα από επιστημονικά άρθρα και προτάσεις της εκπαιδευτικής ομάδας. Γίνετε μέλος του brainy world!

Πηγή: kqed.org