Άρθρα
07 Δεκεμβρίου 2023

To “χριστόξυλο” και το “πάντρεμα της φωτιάς”, τα έθιμα των Χριστουγέννων στην Ελλάδα

brainy team

Επιμέλεια

Εγγραφείτε στο brainy και βρείτε προτάσεις Χριστουγεννιάτικων βιβλίων που αγαπούν να διαβάζουν μικροί και μεγάλοι!

Με κούτσουρα που έκαιγαν στο τζάκι στα σπίτια της ελληνικής υπαίθρου, οι άνθρωποι ξόρκιζαν τα κακά πνεύματα και εύχονταν για τη νέα χρονιά. Aκόμη και η στάχτη θεωρούταν «ιερή»· σκορπιζόταν στα χωράφια για καλή σοδειά και στους στάβλους για την ευζωία των ζώων αντίστοιχα.
Το "χριστόξυλο" που καίγοντάς το την παραμονή Χριστουγέννων συμβόλιζε τη ζεστασιά στο Θείο Βρέφος, αλλά και το διώξιμο των κακών πνευμάτων, εντάσσεται στα έθιμα της χώρας μας, τα οποία συνδέονται με την ύπαιθρο. Επειδή όλα τα σπίτια τις περασμένες δεκαετίες ζεσταίνονταν με τζάκια, οι νοικοκυραίοι διάλεγαν ένα μεγάλο ξύλο από είδος δέντρου που είχαν στην περιοχή τους. Σύμφωνα με καταγραφές, το ξύλο έπρεπε να καίει μέχρι τα Φώτα, κάτι που ήταν αδύνατο.
Όταν καιγόταν εντελώς το “χριστόξυλο”, που σε κάποιες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας αποκαλούσαν και «δωδεκαμερίτη», μάζευαν τις στάχτες του και τις σκορπούσαν γύρω από το σπίτι, στα χωράφια τους και στους στάβλους για καλοτυχία.
Στη Θεσσαλία και στη Στερεά Ελλάδα τηρούσαν το έθιμο του “παντρέματος της φωτιάς”, όπου αντί για ένα ξύλο, διάλεγαν ένα από είδος δέντρου με αρσενικό όνομα και ένα με θηλυκό, προκειμένου να συμβολίζουν το ζευγάρι του σπιτιού και τα άναβαν μαζί.
Το ιδιαίτερο είναι ότι σε κάποιες περιοχές έβαζαν και ένα τρίτο ξύλο από οποιοδήποτε είδος που συμβόλιζε τον… κουμπάρο. Στο πάντρεμα της φωτιάς, ακολουθούσαν επίσης ένα συγκεκριμένο τελετουργικό.
Προτού βάλουν τα ξύλα, τα "σταύρωναν" τρεις φορές με λίγο κόκκινο κρασί ή λάδι και έριχναν ξηρούς καρπούς για να πάει καλά η σοδειά. Όταν άναβαν τα ξύλα, έκαναν ευχές και ένα παιδί μπορούσε στη συνέχεια να σκαλίσει τη φωτιά με ένα κλαδί και να κάνει και αυτό τις δικές του ευχές. Παράλληλα, σε διάφορες περιοχές έβαζαν πάνω στα κούτσουρα πουρνάρια ή φύλλα δάφνης, για να "τσιτσιρίζει" η φωτιά και να διώχνει τα κακά πνεύματα.
Το καμένο ξύλο «μιλούσε» για την παντρειά!
Τα αγόρια έριχναν στη φωτιά ξύλο αρκεύθου και τα κορίτσια αγριοκερασιάς και περίμεναν ποιο θα καεί γρηγορότερα για να ξέρουν ποιος θα παντρευτεί πρώτα!
Στη Φθιώτιδα, την παραμονή των Χριστουγέννων έκαναν το “αρραβώνιασμα της φωτιάς” με δύο ξύλα και την Πρωτοχρονιά, με άλλα δύο ξύλα, προχωρούσαν στο “πάντρεμα”.
Με αναμμένα πουρνάρια φώτιζαν τον δρόμο τους στις επισκέψεις στους γείτονες, κατά τη διάρκεια των εορτών, κάτοικοι σε χωριά της Ηπείρου, συμβολίζοντας τη φωτιά που άναψαν όσοι θέλησαν να επισκεφθούν τον Χριστό το βράδυ της γέννησής του.
Όσοι ήθελαν να επισκεφθούν συγχωριανούς τους για τα "χρόνια πολλά", έκοβαν και άναβαν πουρνάρια στο δρόμο. Οι φωτιές έπρεπε να είναι μυρωδάτες και με κρότο και γι΄αυτό και χρησιμοποιούσαν ανάλογα είδη ξύλου.
Οι αρχαίοι Έλληνες στόλιζαν το ιερό δέντρο του Δία, την βελανιδιά κρεμώντας φρούτα και καρπούς.
Στην Ελλάδα, το έθιμο του στολισμού του χριστουγεννιάτικου έλατου, έφερε ο Όθωνας, στολίζοντας το πρώτο δέντρο στα ανάκτορα το 1833.
Σταδιακά, όλα τα παραπάνω έθιμα εξαλείφθηκαν και αντικαταστάθηκαν τα χριστουγεννιάτικα στολισμένα δέντρα από τα έλατα που «ταίριαζαν» σε ένα διαμέρισμα.
Όσο για το “άναμμα της φωτιάς” που συνδέονταν με τα έθιμα του ”χριστόξυλου”, του “παντρέματος” ή των “κλαδαριών”, που πέρα του εξαγνισμού σχετίζονταν και με τον ερχομό της άνοιξης, όλα αυτά τα έθιμα έχουν σχεδόν εξαλειφθεί.

Πηγή: amna.gr

Εγγραφείτε στο brainy και βρείτε προτάσεις διασκέδασης και συμβουλές ψυχολογίας, που θα κάνουν αρμονική και πιο όμορφη την καθημερινή επικοινωνία με τα παιδιά σας!